در این مقاله، به ارائه توضیحاتی درخصوص تست نقش های تیمی بلبین می پردازیم. ابتدا پیشینه نظری این تست مطرح می شود و بعد اطلاعات جزئی تست بلبین از جمله تعداد سوالات و مدت زمان و نوع گزارش و … ارائه خواهد شد.

ترتیب ارائه مباحث در این مطلب:

• پیشینه نظری تست بلبین
• لیست و تعاریف نقش های تیمی بلبین
• پاسخ به دو سوال
• نتایج تست بلبین چه کمکی به سازمان و پرسنل شما می کند؟
• اطلاعات تست بلبین در پلتفرم اندازه

پیشینه نظری تست بلبین

مردیت بلبین (Meredith Belbin) تعریف مشخصی از «نقش های تیمی» در محیط کار ارائه کرده است:

«انواع رفتارهایی که افراد از خود نشان می دهند، بی نهایت است، اما دامنه رفتارهای کارآمد که منجر به عملکرد بالا در تیم می شود، محدود است. این رفتارها می توانند در گروه های مشخصی دسته بندی شوند و نام «نقش تیمی» را از آن خود کنند».

طبق نظریه بلبین، لزوماً جمع کردن افراد متخصص، پیش­بینی کننده موفقیت تیم نیست. همانطور که تیم­های بسیاری را دیدیم که از افراد متخصص تشکیل شده­اند ولی عملکرد بالایی از خود نشان ندادند یا حتی در نهایت از هم پاشیدند. در نتیجه علاوه بر تخصص باید ویژگی دیگری مورد توجه قرار بگیرد و آن «نقش­های تیمی (رفتاری) افراد» است.

«نقش تیمی» در تست بلبین مجموعه ای از ویژگی های رفتاری است که طی پژوهشی که توسط مردیت بلبین طی ده سال در هنلی (Henley) اجرا شده است، با هم گروه شده اند و ۹ کلاستر و سبک رفتاری را تشکیل داده اند. تحقیقات نشان داده اند که موفق ترین تیم ها، تیم هایی هستند که مجموعه ای از رفتارهای متنوع را در اعضای خود دارند. طبق نظر بلبین، هر تیم نیاز دارد همه رفتارهای مربوط به ۹ نقش تیمی را در خود داشته باشد تا بتواند عملکرد عالی و نتایج مثبت کسب کند.

لیست و تعاریف نقش های تیمی بلبین

بر اساس نظریه و تست بلبین، به صورت کلی، ۹ نقش تیمی وجود دارد:

 ۱- ایده پرداز (PL یا Plant): نوآوری، ابتکار و خلاقیت بالا.

 ۲- فرصت یاب (RI یا Resource Investigator) – توانمندی بالا در برقراری روابط فردی و عضو پرشور تیم.

  ۳- راهبر (CO یا Co-ordinator) – بالغ، قابل اعتماد، مطمئن به خود، توانایی هدایت دیگران برای رسیدن به هدف مشترک.

  ۴- موتور محرک (SH یا Shaper) – انگیزه بالا، انرژی مضاغف برای شروع کار و دستیابی به اهداف تیم، رقابت جو.

  ۵- موشکاف (ME یا Monitor Evaluator) – توانایی سنجش و موشکافی مسائل به صورتی دقیق و همه جانبه، اهل خرد و تأمل.

  ۶- تیم گرا (TW یا Teamworker) – مسالمت جو، صمیمی، ظرفیت بالا برای تغییر و تطابق با موقعیت های مختلف.

  ۷- اهل عمل (IMP یا Implementer) – کارآمد و عملگرا، سخت کوش و با پشتکار، توجه ویژه به وظایف محوّله.

  ۸- تمام کننده (CF یا Completer Finisher) – پیگیری امور و توجه به جزئیات، درون نگر، عدم تحمل بی نظمی، اگر کاری را شروع کنند قطعا به اتمام می رسانند.

  ۹- متخصص (SP یا Specialist) – اهل یادگیری چیزهای جدید و کاوش موضوعات مختلف، بهره گیری از منابع دقیق و تخصصی.

هر یک از این نقش های تیمی شامل یک سری توانمندی ها و نقاط قوت، و همچنین نقاط ضعف است. به عنوان مثال:

کسی که نقش تیمی اصلی اش، «فرصت یاب» است از طبیعت کنجکاو و پرسش کننده خود استفاده می کند تا ایده ها و منابع جدید برای تیم تهیه کند.

توانمندی و نقاط قوت این فرد: اهل تعامل و برونگرا، هیجانی. همواره در حال کشف فرصت ها و توسعه روابط است.

نقاط ضعف مجاز این فرد: ممکن است کمی زیادی خوش بین باشد. ممکن است بعد از شروع یک تسک و محو شدن هیجان اولیه، سریع علاقه اش را از دست بدهد.

تعجب نکنید اگر دیدید این فرد این ویژگی را دارد: افراد فرصت یاب ممکن است فراموش کنند یک موضوعی را پیگیری کنند.

هر یک از ۹ نقش تیمی تست بلبین، توضیحات کامل و مفصلی را در خصوص ویژگی های کلی فرد دارای این نقش، توانمندی ها و نقاط قوت او، نقاط ضعف و … را شامل می شود. هر یک از این ۹ نقش تیمی، منحصر به فرد هستند و اهمیت برابری دارند.

پاسخ به دو سوال:

آیا به ۹ نفر (با یکی از ۹ نقش تیمی بلبین) برای ساخت یک تیم نیاز دارید؟

درست است که ۹ نقش تیمی در تست بلبین وجود دارد، اما این به این معنا نیست که هر تیمی نیاز به ۹ نفر دارد. بیشتر افراد دو یا سه نقش تیمی را در تست بلبین نشان می دهند و با قرار گرفتن در آن ها احساس راحتی می کنند. این نقش ها می توانند طی مدت زمان، تغییر کنند.

آیا همه نقش های تیمی، همیشه مورد نیاز هستند؟

نیازی نیست که همیشه همه نقش های تیمی به صورت همزمان در تیم حضور داشته باشند. مهم این است که اهداف تیم را مرور کنیم، و بعد، انتخاب کنیم که کدام وظایف باید انجام شوند. وقتی وظایف تعیین شد، تازه می توانیم روی این بحث کنیم که کدام رفتارها و نقش های تیمی مربوط به تست بلبین می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

نتایج تست بلبین چه کمکی به سازمان شما و پرسنل می کند؟

استفاده از تست بلبین می تواند به افراد فهم و درک عمیق تری از توانمندی ها و نقاط قوتشان بدهد که منجر به برقراری تعامل موثرتر در تیم می شود.

مدیران می توانند با استفاده از نتایج تست بلبین تیم های قوی تری را تشکیل دهند، عملکرد تیم های موجود را بهبود دهند، و اطمینان حاصل کنند که همه حس مفید بودن و اهمیت داشتن برای تیم، دارند. به کمک این آزمون می­توانید تعیین کنید در تیم کاری شما چه نقشی مورد نیاز است تا فرد مورد نظر بتواند مهارت های فنی خود را به وسیله نقش­های رفتاری خود به مزیت رقابتی شما تبدیل کنند.

از نتایج این آزمون می توانید برای توسعه افراد استفاده کنید. با شناسایی اولویت های رفتاری افراد، آنها را در جایگاه مناسبشان قرار دهید و در راستای علایقشان توسعه دهید تا هم منجر به افزایش انگیزش کارکنان و هم افزایش عملکرد اثربخش تیم شود. برونداد بلبین منبعی غنی برای بینش مدیران است تا بهترین نتیجه­ها را از افراد در تیم بگیرند.

از تست بلبین می توانید به عنوان ابزاری برای کوچ افراد استفاده کنید. استعداد هر فرد در چه نقشی است و در نتیجه در چه جهتی باید مورد هدایت قرار گیرد. همچنین افراد پررنگ در هر نقش را شناسایی کنید تا به وسیله آن­ها دیگر افراد تیم را در جهت مورد نظر توسعه دهید.

اگر به دنبال مدیریت تغییر در تیم خود هستید، تست بلبین به شما کمک می کند یک تیم یکپارچه ایجاد کنید که افراد به صورت حداکثری نقاط ضعف هم را پوشش دهند و به کمک نقاط قوت جمعی، انسجام تیمی شکل گیرد. در نهایت می توانید با پیوستگی بیشتر به سمت تغییر یا انطباق با محیط جدید حرکت کنید.

افراد به کمک بلبین نقاط قوت خود را شناسایی می کنند. در حقیقت نه تنها خود فرد بلکه دیگران نیز از نقاط قوت همدیگر آگاه می شوند و می توانند ارتباطات سازنده تری ایجاد کنند که در نهایت منجر به اشتیاق شغلی و احساس تعلق سازمانی بیشتری می­شود.

تعارض جزء جدایی ناپذیر تیم هاست به این دلیل که افراد نقاط قوت، مهارتها و علایق متفاوتی دارند. هنگامی که افراد از تنوع موجود در تیم خود آگاه شوند، آگاهانه تر می توانند تعارض های احتمالی را مدیریت کنند و با حس بهتر، از این تفاوت ها به عنوان مزیت رقابتی تیم خود استفاده کنند.

در نتیجه به طور کلی از این آزمون برای استخدام، جایگذاری، آموزش و توسعه و ارتقا عملکرد تیمی استفاده کنید.

اطلاعات تست بلبین در پلتفرم اندازه:

این تست به صورت ۳۶۰ درجه اجرا می شود و دارای دو نوع پرسشنامه است:

• پرسشنامه یا فرم مخصوص خود فرد: یک پرسشنامه ۸۰ آیتمی در اختیار هر فرد قرار می گیرد.
• فرم مربوط به همکاران: به تعداد هم تیمی هایی که فرد دارد، پرسشنامه ۷۲ آیتمی در اختیارش قرار می گیرد.

توصیه می شود این تست برای گروه های ۴ یا ۵ نفر به بالا استفاده شود.

اگر تیم ۵ نفره باشد، هر عضو تیم باید یک پرسشنامه در مورد خود و ۴ پرسشنامه دیگر  را پر کند.

حداکثر زمان پاسخگویی:

۶۰ دقیقه برای هر پرسشنامه

نوع پاسخ:

برای فرم مخصوص به خود فرد: تقسیم ۱۰ نمره بین ۱۰ گزاره توصیفی (۸ گروه ۱۰ گزاره ای).

برای فرم مربوط به همکاران: گذاشتنِ صفر، یک یا نهایتا دو علامت تیک جلوی هر یک از ۷۲ صفت جهت توصیف آن همکار.

گزارش:

تست بلبین روی پلتفرم اندازه، مشابه ورژن انگلیسی آن، به شما دو نوع کارنامه ارائه می دهد:

• برای هر یک از اعضای تیم، یک کارنامه فردی تنظیم می شود که در آن ترتیب نقش های تیمی آن فرد، ویژگی ها و سبک های رفتاری غالب او، نقاط قوت و نقاط ضعف، میزان تطابق نظر خود فرد در مورد خودش و نظر هم تیمی هایش (مقایسه شناختی که از خود دارد با شناختی که دیگران از او دارند)، و …. ارائه می شود.
• یک کارنامه تیمی برای توصیف وضعیت کلی تیم و نقش های تیمی که در آن وجود دارند و نقش های تیمی که در تیم حضور ندارند و کسری تیم محسوب می شوند، تنظیم می شود. در این کارنامه اطلاعات کاملی در خصوص اینکه در موقعیت های مختلف، بهتر است سراغ کدام یک از اعضا برویم و برای هر وظیفه ای از کدام همکار کمک بگیریم، و … ارائه می گردد.

روایی و پایایی

پایایی این آزمون به وسیله بازآزمایی ۰.۸۱ محاسبه شد که میزان قابل قبولی است.

در مقالات بعدی، بخش های مختلف کارنامه های فردی و تیمی تست بلبین توضیح داده خواهند شد.

در صورتی که مایل هستید با استفاده از این تست، تیم خود و یا تیم های سازمان را ارزیابی کنید، کافیست وارد پنل شوید (کلیک کنید)  و طبق روندی که در مقالۀ «راهنمای ارزیابی منابع انسانی با استفاده از پنل اندازه» توضیح داده شده است، به افراد آزمون اختصاص دهید.